Na de vele positieve reacties op de eerste drie Vitens Innoveert magazines (thema Veilig en gezond drinkwater, Distributie en Zuiveren), zijn we hard aan de slag gegaan om weer een nieuw magazine uit te brengen: Vitens Innoveert – Thema Winnen.

Dit magazine toont de laatste innovaties op het gebied van waterwinning en hoe deze innovaties de strategie van Vitens ondersteunen. Hoe zorgen we voor nauwkeurig inzicht in processen in puttenvelden, om te weten waar putverstopping plaatsvindt? Is ondergrondse druppelirrigatie een goed en duurzaam alternatief voor beregening? En hoe kunnen we de komende honderd jaar voldoende en kwalitatief goed drinkwater leveren tegen de achtergrond van klimaatverandering en allerlei maatschappelijke ontwikkelingen? Je leest er alles over in themanummer Winnen.

Bijdragen?
Wilt u bijdragen aan het innovatieprogramma van Vitens binnen dit thema? Neem dan contact op met ate.oosterhof@vitens.nl. 

Vitens voerde samen met H+N+S Landschapsarchitecten, Ruimtevolk en Roosemalen & Savelkoul een toekomstverkenning uit. Met z’n vieren onderzochten ze of een andere gebiedsinrichting kansen biedt voor een duurzame combinatie van drinkwaterwinning en andere ruimtelijke functies. Dat heeft geleid tot Panorama Waterland, een concept waarbij de ruimtelijke inrichting het watersysteem volgt.

“Door de klimaatverandering komt onze drinkwatervoorziening steeds meer onder druk te staan, zeker op de hoger gelegen zandgronden”, vertelt Jip Welkers van de afdeling Business Development van Vitens. “Tijdens droge zomers is de watervraag extra groot, terwijl juist dan het grondwaterpeil laag is. Dat is niet alleen voor ons als drinkwaterbedrijf een probleem, maar ook voor de landbouw en de natuur. Tegelijkertijd weten we dat er in Nederland in principe ieder jaar voldoende neerslag valt om in de totale watervraag te voorzien. De neerslag valt echter niet altijd op het juiste moment. Bovendien is ons huidige watersysteem er helemaal op gericht dat neerslag zo snel mogelijk wordt afgevoerd. Daardoor is het water niet op een later moment te gebruiken.”

Vasthouden en infiltreren
“Deze situatie was voor ons aanleiding om na te denken over een andere ruimtelijke inrichting waarbij er altijd genoeg water is, niet alleen voor de drinkwaterproductie, maar ook voor de landbouw en de natuur. Voor deze verkenning hebben we de hulp ingeroepen van H+N+S. De oprichters van dit bureau ontwikkelden ooit het baanbrekende Plan Ooievaar, dat de basis vormde voor het programma Ruimte voor de rivier. Daarnaast hebben we Ruimtevolk ingeschakeld, dat zich richt op het slim en toekomstbestendig maken van steden en regio’s. Samen zijn we tot het concept Panorama Waterland gekomen. Kern van dit concept – waarmee we in 2020 de EO Wijers-prijsvraag* hebben gewonnen – is het zoveel mogelijk vasthouden en infiltreren van water. Dat vraagt om een compleet andere ruimtelijke inrichting, die alleen door intensieve samenwerking met andere partijen is te verwezenlijken. Roosemalen & Savelkoul heeft berekend dat het concept financieel mogelijk is.”

“Het water infiltreert ter plekke waardoor een veel groter deel van de jaarlijkse neerslag lokaal beschikbaar blijft.”

“Om de haalbaarheid van het concept te toetsen hebben we het globaal uitgewerkt voor de Sallandse Heuvelrug”, vult projectmanager Winningen Anky Spanjers van de afdeling Assetmanagement aan. “Bovenop de heuvelrug zijn we uitgegaan van infiltratievennen en natte natuur om de infiltratie en opslag van neerslag te maximeren. De huidige sloten en drainagesystemen die water snel heuvelafwaarts afvoeren verdwijnen en maken plaats voor wadi’s met houtwallen en natte natuur. Deze wadi’s komen parallel aan de hoogtelijnen te liggen. Het water dat nog wel van de hellingen afstroomt, wordt in deze wadi’s opgevangen en infiltreert ter plekke. Daardoor blijft een veel groter deel van de jaarlijkse neerslag lokaal beschikbaar.”

Voldoende water
“In de huidige situatie infiltreert minder dan tien procent van de jaarlijkse neerslag”, zegt Anky. “Zestig procent ervan verdampt namelijk en ruim dertig procent gaat verloren door de snelle afvoer. Bij de nieuwe inrichting van het watersysteem en het landschap blijft die dertig procent in het gebied beschikbaar, waardoor er zowel voor de drinkwatervoorziening, de landbouw als de natuur ruimschoots voldoende water is. Natuurlijk is een belangrijke voorwaarde dat al het infiltratiewater schoon is. Dat vereist van de gangbare landbouw een overgang naar  duurzame bedrijfsvormen zonder uitspoeling van meststoffen en bestrijdingsmiddelen.” 

“Vanuit het perspectief van de stikstofproblematiek, biedt Panorama Waterland een kans.”

Anky: “Voor de meeste boeren is dit natuurlijk een enorme verandering die grote inspanningen van hen vergt. Tegelijkertijd is het duidelijk dat de transitie naar duurzame vormen van landbouw met voldoende rentabiliteit, zoals hoogproductieve precisielandbouw en natuurinclusieve landbouw, ook om andere redenen noodzakelijk is. Denk alleen al aan de stikstofproblematiek. Vanuit dat perspectief biedt Panorama Waterland een kans. Zoals mijn collega al zei is het nieuwe waterlandschap alleen te realiseren door intensieve samenwerking tussen alle betrokken partijen. Denk aan waterschappen, agrariërs, gemeenten, omwonenden, natuurbeheerders en drinkwaterbedrijven. Geen enkele partij kan dit alleen. We zullen elkaar dus moeten helpen en bereid moeten zijn om verder te kijken dan puur ons eigen belang. Op die manier kunnen we een situatie creëren die voor iedereen voordelen biedt.”

Pilots
Inmiddels heeft Vitens twee gebieden gevonden waar het concept als pilot kan worden toegepast. Het eerste is het gebied rond de Noetselerberg, ten zuidoosten van Nijverdal, het tweede is het gebied tussen Haarlo en Olden Eibergen ten zuiden van de Berkel. “Samen met H+N+S, dat veel ervaring heeft met het begeleiden van gebiedsprocessen, zijn we in het eerste gebied in gesprek met boeren en andere betrokkenen over de invulling van Panorama Waterland”, aldus Anky. “De contacten hier zijn goed, maar de boeren hebben begin 2022 gevraagd om even een pas op de plaats te maken vanwege de vele ontwikkelingen waarop zij moeten reageren. In het andere gebied onderzoeken we hoe we met het concept kunnen aanhaken bij de activiteiten van een agrarische studievereniging. Die vereniging heeft zich eerder beziggehouden met het verbeteren van de bodemkwaliteit en bestudeert inmiddels welke mogelijkheden er zijn om water beter in het gebied vast te houden.”

Anky hoopt van harte dat de pilots goed van de grond komen: “We willen dat anderen ons idee gaan omarmen. Om dat te bereiken moeten we in de praktijk kunnen laten zien dat het werkt. Met een andere inrichting van het watersysteem en een ander grondgebruik kunnen boeren een prima boterham verdienen en is er ook nog eens het hele jaar rond voor alle gebruiksfuncties voldoende water beschikbaar.”

Geïnspireerd?
Voor meer informatie of een samenwerking kunt u contact opnemen via anky.spanjers@vitens.nl of rik.thijssen@vitens.nl.

Hoe kunnen we de komende honderd jaar voldoende en kwalitatief goed drinkwater leveren tegen de achtergrond van klimaatverandering en allerlei maatschappelijke ontwikkelingen? Die vraag vormde eind 2019 het startpunt voor het project ‘Flexibiliteit in toekomstige winningen, inspelen op de uitdagingen van de toekomst’. Voor dit driejarige project werkt Vitens samen met Deltares en Ruimtevolk. Samen hebben ze een aantal kansrijke oplossingsrichtingen ontwikkeld.

“Hoe Nederland over honderd jaar eruit ziet weten we natuurlijk niet precies ”, zegt specialist hydrologie Renske Terwisscha van Scheltinga van Vitens, “maar dat er allerlei verandering zullen plaatsvinden die van invloed zijn op de kwaliteit en beschikbaarheid van (grond)water is zonneklaar. Denk aan klimaatverandering, nieuwe ongewenste stoffen en een toenemende druk op zowel de boven- als ondergrondse ruimte. Om ook in toekomstige situaties voldoende en gezond drinkwater te kunnen leveren, moeten we zorgen voor flexibele winningen die veerkrachtig zijn: ze moeten snelle veranderingen vanuit de omgeving kunnen opvangen en tegelijkertijd moeten ze de omgeving zo min mogelijk negatief beïnvloeden.”

“Een flexibele winning moet onder meer kunnen inspelen op dalende grondwater- of oppervlaktewatervoorraden, maar ook op wijzigingen in de waterkwaliteit. Denk aan  toenemende zout- of nitraatgehalten of verontreinigingen door ongewenste stoffen, zoals pesticiden of PFAS. Verder dient een flexibele winning geen of slechts minimale negatieve effecten te hebben op bijvoorbeeld agrarische bedrijven en natuur.”

“Het ontwikkelen van oplossingsrichtingen voor de lange termijn vereist ‘out of the box’ denken”

Creatieve sessies
“Onze uitdaging is te bedenken hoe je tot zulke winningen kunt komen, rekening houdend met de zes archetypische winningen die nu representatief zijn voor Vitens of in de toekomst relevant zullen zijn. Daarbij gaat het om diepe grondwaterwinningen, ondiepe grondwaterwinningen in respectievelijk een landelijke, natuurlijke, of stedelijke omgeving, oevergrondwaterwinningen, oppervlaktewaterwinningen met bekkens en decentrale winningen al dan niet met bekkens.”

“Het ontwikkelen van dit soort oplossingsrichtingen voor de lange termijn vereist ‘out of the box’ denken”, stelt projectmanager Hilde Passier van Deltares. “Om dat te stimuleren zijn we gestart met diverse creatieve sessies. Ons plan was om daarvoor met alle projectleden ‘op de hei’ te gaan zitten. Toen we in maart 2020 met de corona-epidemie werden geconfronteerd, kon dat niet doorgaan en hebben we online alternatieven gezocht. Zo hebben we iedereen gevraagd als brainstorm een kunstwerk te maken, dit aan een ander te sturen en op elkaars werk te reageren. Ook hebben we iedereen uitgedaagd om een zo’n inflexibel mogelijke winning te bedenken en hebben we bijeenkomsten georganiseerd met inspirerende sprekers over onder andere de toekomst van de ruimte in Nederland, over natuur en over flexibiliteit.”

“Daarnaast hebben we digitale denksessies georganiseerd. Tijdens deze sessies hebben we nagedacht over de belangrijkste ontwikkelingen voor de komende honderd jaar. Aangezien combinaties van ontwikkelingen tot verschillende patronen in de drinkwatervraag kunnen leiden, hebben we vier vraagscenario’s gebruikt die elk een andere mate van flexibiliteit vragen. Het eerste gaat uit van veel dynamiek en een voorspelbaar patroon, het tweede van veel dynamiek en een onvoorspelbaar patroon, het derde van weinig dynamiek en een voorspelbaar patroon en het vierde van weinig dynamiek en een onvoorspelbaar patroon. Ook hebben we voor elk type winning besproken wat flexibiliteit inhoudt.”

Ideeën
Renske: “Als volgende stap hebben we twee keer twee dagen samen met circa twintig interne en externe experts ontwerpsessies gehouden. De eerste keer hebben we nagedacht over oplossingen voor grondwaterwinningen en de tweede keer over oever-, oppervlaktewaterwinningen en alternatieve bronnen. Dat heeft allerlei ideeën opgeleverd. Vier daarvan hebben we al uitgewerkt, zoals het snel en slim schakelen tussen nabijgelegen winningen en het innovatief omgaan met de zoet-zoutwaterproblematiek bij winningen. De derde betreft het vergroten van de infiltratie en opslag van oppervlakte- en oevergrondwater. Het concept Panorama waterland is hier een voorbeeld van.”

“De vierde oplossingsrichting hebben we ‘Bronnenstad’ genoemd. Dit concept gaat uit van een klimaatadaptieve en waterrijke stad met een slim netwerk van decentrale winningen, waar al het verbruikte water weer wordt aangevuld. Bijvoorbeeld door regenwater op te vangen en te infiltreren, maar ook door actief oppervlaktewater op te slaan in aquifers. Verder is brakwaterwinning in de bronnenstad een optie.”

De bronnenstad maakt gebruik van meerdere bouwstenen om ervoor te zorgen dat er altijd voldoende schoon water aanwezig is. Al het verbruikte water wordt aangevuld. De winning voorziet in de drinkwaterbehoefte van de stad of een stadsdeel.

De bouwstenen (zie visualisatie Bronnenstad) zijn:

1. besparing / circulariteit
2. opvangen van water: oppervlakte/regenwater
3. infiltratie / bodempassage / onttrekkingskegel
4. gebruik maken van grondwater / actieve voorraadvorming
5. optioneel: brakwaterwinning

   
   Flexibiliteit garanderen
   Hilde: “Het plan is om alle verzamelde ideeën de komende tijd te toetsen. Leveren ze voldoende flexibiliteit op en zijn ze  technisch en financieel haalbaar? Verder willen we zogeheten adaptieve paden ontwikkelen die beschrijven wanneer je bij de verschillende soorten winningen bepaalde aanpassingen moet doen om te zorgen dat ze voldoende flexibel blijven. En uiteindelijk willen we een toolbox maken met alle oplossingen waarmee Vitens de flexibiliteit van zijn winningen kan garanderen.”

Geïnspireerd?
Voor meer informatie of een samenwerking kunt u contact opnemen via renske.terwisscha@vitens.nl of hilde.passier@deltares.nl.

In droge perioden leiden de grondwateronttrekkingen bij de winningen in Hemmen en Zetten tot droogte- en zettingsschade. Na gesprekken met de omgeving heeft Vitens onderzocht of deze schade kan worden beperkt door zomers minder water op te pompen. Dat blijkt het geval. Om dan wel voldoende drinkwater te kunnen leveren, moet bij andere winvelden extra water worden onttrokken. Of een dergelijke sturing van winvelden mogelijk is met de huidige assets en bedrijfsvoering van Vitens wordt nu uitgezocht.

De grondwaterwinningen in Hemmen en Zetten, in het gebied tussen de Waal en de Neder-Rijn, zijn rond 2005 ontwikkeld. De eerste jaren werd hier jaarlijks een relatief geringe hoeveelheid grondwater onttrokken voor de drinkwaterproductie. Sinds 2015 is het onttrekkingsdebiet fors toegenomen door een toenemende vraag naar drinkwater. Hierdoor daalt in de omgeving van de winvelden lokaal de grondwaterstand. Dat veroorzaakt mogelijk droogteschade aan landbouwgewassen, en zettingsschade aan oude panden die op staal zijn gefundeerd.

“We gaan kijken hoe we op een slimme manier kunnen sturen op het beperken van onze impact op de omgeving.”

Effecten verminderen
“Vooral uit het gebied rond het winveld in Hemmen kregen we klachten van landbouwers over droogteschade. Ook gebouweigenaren klopten bij ons aan met schade”, vertelt hydroloog Jelle van Sijl van het Waterexpertisecentrum, team Technologie en Onderzoek. “Hun boodschap was ‘Vitens, pomp maar wat minder grondwater op’. Wij hebben deze signalen serieus genomen en zijn gaan onderzoeken welke mogelijkheden er zijn om de effecten van onze onttrekkingen te verminderen, zonder dat onze drinkwaterlevering in gevaar komt. Als eerste hebben we gekeken of we meer water kunnen infiltreren, maar al snel was duidelijk dat dit onvoldoende effectief is. Ook zijn we onderzoek gestart naar nieuwe, waterbesparende technieken om gewassen van vocht te voorzien, zoals druppelirrigatie. Daarnaast zijn we gaan kijken hoe we op een slimme manier kunnen sturen op het beperken van onze impact op de omgeving“

“Met deze tijdsreeksmodellen kunnen we goede voorspellingen doen.”

Inzicht
Het onderzoek naar slimme impactsturing hebben we samen met data-hydrologen van Artesia gedaan. Er worden van bijna 250 grondwaterreeksen duizenden modellen gemaakt, om meer inzicht te krijgen in het effect van onder andere onze onttrekkingen op de grondwaterstanden rond de winningen. We hebben de grondwaterstanden berekend aan de hand van neerslag- en verdampingscijfers, de waterstanden in de Waal en de Neder-Rijn en onze onttrekkingen in de wijde omgeving. De berekende waarden kwamen op veel meetlocaties goed overeen met de gemeten grondwaterpeilen. Daaruit bleek dat we met deze tijdreeksmodellen goede voorspellingen kunnen doen.”

Grondwaterstanden ‘sturen’
Als volgende stap hebben we berekend of we door het variëren van de onttrekkingsdebieten – bijvoorbeeld tijdelijk minder grondwater oppompen – kunnen anticiperen op droge perioden. Kunnen we bijvoorbeeld een verlaging van het grondwaterpeil voorkomen als het KNMI voorspelt dat het twee weken heel droog wordt? De modelberekeningen laten zien dat dit lastig is, omdat het effect van een lager onttrekkingsdebiet pas na circa twee maanden zichtbaar is. Op grond daarvan hebben we geconstateerd dat we veel verder vooruit moeten kijken. Met dit uitgangspunt hebben we nieuwe berekening gemaakt. Daaruit blijkt dat we ‘s zomers de verlaging van het grondwaterpeil met tien tot zeventien centimeter kunnen verminderen, als we onze drinkwateronttrekking in Hemmen gedurende drie maanden halveren en er de andere negen maanden juist iets meer oppompen. Een dergelijke verlaging beperkt de droogteschade.”

Kan het in de praktijk?
“Dat uit onze modelberekeningen blijkt dat we met de winningen kunnen sturen op het beperken van schade”, stelt Jelle”, betekent niet dan we onze plannen direct kunnen toepassen. Immers, minder water oppompen in de zomermaanden past niet bij de zomerse piek in de drinkwatervraag. We moeten nu eerst kijken of het ook in de praktijk kan. Kunnen we bijvoorbeeld genoeg drinkwater van andere winvelden aanvoeren, die minder nadelige omgevingseffecten hebben, gedurende de drie maanden dat we in Hemmen het onttrekkingsdebiet halveren? Hebben de bestaande transportleidingen genoeg capaciteit om water over grotere afstanden te verplaatsen? En kunnen die andere winningen een hogere productie en wisselende waterkwaliteit aan? Al dit soort vragen moeten we de komende tijd met een interdisciplinair team van Vitens zien te beantwoorden“

Jelle vervolgt: “Ondertussen hebben we in het onderzochte gebied een modern en toekomstgericht real-time meetnetwerk aangelegd. Daardoor kunnen we nu de grondwaterstanden en bodembewegingen eenvoudig online volgen, evenals de relatie met de rivierwaterstanden, de neerslag en verdamping en onze eigen onttrekkingen. Op basis van al deze meetgegevens en geavanceerde modellen hopen we in de toekomst onze winvelden slimmer te kunnen combineren en aan te sturen. Met als uiteindelijke doel een duurzame inpassing van onze drinkwaterwinningen in de omgeving.”

Geïnspireerd?
Voor meer informatie of een samenwerking kunt u contact opnemen via jelle.vansijl@vitens.nl.

Het nitraatgehalte in de bodem en het grondwater is op een aantal locaties boven de norm. Ook is de hardheid van het water toegenomen waardoor er extra zuiveringsstappen nodig zijn voor de drinkwaterproductie. Om de uitspoeling van nitraat te verminderen, is inzicht nodig in welke bodems nitraat wel en niet goed afbreekt. Vitens heeft hiernaar onderzoek gedaan. Verder onderzoekt Vitens welke factoren bepalend zijn voor de toename van de hardheid van grondwater.

“Met de nitraatconcentraties in de bodem en het ondiepe grondwater is iets vreemds aan de hand”, vertelt hydroloog Martin de Jonge. “Als twee percelen met een vergelijkbare bodemopbouw en hetzelfde gewas worden bemest met eenzelfde hoeveelheid mest, dan zien we vaak dat de gemeten nitraatconcentratie in het ondiepe grondwater bij het ene perceel aanzienlijk lager is dan bij het andere. Dat verschil ontstaat doordat in de ene bodem de denitrificatie relatief snel verloopt – het nitraat wordt in korte tijd door bodembacteriën afgebroken – en in de andere niet. Waarom dat zo is weten we niet goed. Voor Vitens is inzicht in de denitrificatie belangrijk. Als er namelijk meer nitraat in de bodem zit dan gewassen kunnen opnemen, dan spoelt het overtollige deel uit. En dat heeft een negatieve invloed op de grondwaterkwaliteit. Het nitraatgehalte stijgt tot boven de norm, de hardheid neemt toe en ook de gehaltes aan sulfaat en nikkel kunnen door chemische reacties te hoog worden. Daarom hebben we samen met de universiteit Wageningen en de provincie Gelderland onderzoek gedaan naar denitrificatie.”

Vuistregels
“Voor het onderzoek hebben we steeds paren gemaakt van percelen met vergelijkbare bodemtypen en grondwaterstanden, maar verschillende nitraatconcentraties in het grondwater. Van elk perceel hebben we bodemprofielen gemaakt. Verder hebben we op vier dieptes de hoeveelheid van de verschillende soorten organische stof gemeten, zoals het bodemorganische stof, de opgeloste organische koolstof in de bodemoplossing en het met water extraheerbare organische koolstof. Ook hebben we in het laboratorium de potentie voor denitrificatie bepaald. We hoopten op deze manier een relatie te vinden tussen de denitrificatie en specifieke bodemeigenschappen. Helaas is dat niet gelukt. We zagen alleen dat denitrificatie sterk samenhangt met de vochthuishouding: in natte bodems verloopt de afbraak snel en in droge langzaam. Een duidelijke relatie tussen de hoeveelheid organische stof en afbraaksnelheid zagen we echter niet. Waarschijnlijk moeten we daarvoor nog nadrukkelijker naar de eigenschappen van de organische stof kijken.”

Volgens Martin kunnen ondanks deze ietwat teleurstellende uitkomst wel een paar vuistregels voor agrariërs worden gegeven, die voortkomen uit een samenwerking met project vruchtbare kringloop: “Vooral op zandgronden is het belangrijk om drijfmest voor de zomer op het land te brengen, als de grondwaterstanden nog relatief hoog zijn. Te vroeg in het voorjaar is echter ook niet goed, omdat de gewassen dan onvoldoende opnemen en dat is ook in de herfst het geval. Verder is het niet handig om drijfmest vlak voor hevige regen op het land te brengen, omdat een groot deel dan direct uitspoelt.”

“Opvallend is dat de hardheid van grondwater in de omgeving van landbouwgebieden twee keer zo hoog is als in natuurgebieden”

Toenemende hardheid
Behalve naar denitrificatie doet Vitens ook onderzoek naar de relatie tussen bemesting en de hardheid van grondwater. Martin: “Meetreeksen laten zien dat de hardheid van grondwater bij circa driekwart van de Nederlandse winningen sinds de jaren tachtig van de vorige eeuw sterk is toegenomen. Bij onze winning ‘t Klooster bedroeg de hardheid in 1967 bijvoorbeeld 1,5 millimol per liter en op dit moment is dat al 3,3 millimol per liter. Het opvallende hierbij is dat de hardheid bij winningen in de omgeving van landbouwgebieden ongeveer twee keer zo hoog is als bij winningen die vooral onder invloed staan van natuur. Dat duidt erop dat de stijging sterk samenhangt met de landbouwpraktijk. Met het onderzoek willen we, samen met onze collega-drinkwaterbedrijven WMD en WML, grondig in kaart brengen welke processen bepalend zijn voor de toenemende hardheid. Als we dat weten, kunnen we in gesprek met de landbouwsector om te kijken of er manieren zijn om deze trend naar beneden om te buigen.”

Open Bodemindex
Samen met de Rabobank en a.s.r. heeft Vitens de Open Bodemindex (OBI) laten ontwikkelen door het Nutriënten Management Instituut, Wageningen University & Research en FarmHack. De OBI is een objectieve manier om de bodemkwaliteit van landbouwpercelen te waarderen. Boeren die gebruik maken van de OBI krijgen inzicht in eventuele knelpunten van hun bodem voor het telen van gewassen. Zo geeft de OBI een kwaliteitsscore op basis van de gehalten aan mineralen, de bodemstructuur en het aanwezige bodemleven. Met deze informatie hebben boeren een  handvat om de bodemkwaliteit te verbeteren en de bodem duurzaam te beheren. Voor Vitens is duurzaam bodembeheer belangrijk omdat dit bijdraagt aan schonere drinkwaterbronnen.

Geïnspireerd?
Voor meer informatie of een samenwerking kunt u contact opnemen via martin.dejonge@vitens.nl.