Flexibeler drinkwater winnen straks noodzaak
Een toekomstbestendige drinkwatervoorziening vraagt om nieuwe en meer flexibele winningsconcepten. Dat is nodig omdat veranderingen in de waterbeschikbaarheid en in de watervraag de waterlevering op lange termijn onzeker maken. Daarom is in 2020 het driejarige project ´Flexibiliteit in toekomstige winningen – inspelen op de uitdagingen van de toekomst´ gestart.
Vitens, Deltares en Ruimtevolk zoeken in dit project naar manieren om de drinkwaterwinning van de verre toekomst (over 100 jaar) flexibeler te maken. Dat gebeurt door het verbinden van bestaande kennis en via ontwerpend onderzoek. Flexibiliteit is daarbij gedefinieerd als het vermogen van winningen om zich snel aan te passen aan de gewijzigde situatie als zich een verstoring of verandering voordoet. Het gaat daarbij zowel om aanpassingen aan schokken vanuit de omgeving als om het beperken van veroorzaken van schokken op de omgeving. Belangrijk in het onderzoek is de samenhang tussen ondergrondse en bovengrondse activiteiten (verstedelijking, natuurontwikkeling, transitie landbouw etc.).
De eerste fase van het project is inmiddels afgerond met als resultaat het rapport ´Flexibele drinkwaterwinningen – kennisbasis´. In dit rapport is de gezamenlijke kennisbasis beschreven en zijn scenario’s opgesteld op basis van (on)voorspelbare ontwikkelingen en de dynamiek in waterbehoefte. In de volgende fase worden op basis van ontwerpend onderzoek oplossingsconcepten ontwikkeld en zullen uiteindelijk bouwstenen voor een flexibele drinkwaterwinning worden gedestilleerd.
Dit project wordt gefinancierd door Vitens, TKI Deltatechnologie en Strategisch onderzoek van Deltares.
Zie voor meer informatie het eerste rapport
Maatschappelijke opgaven
Voor de komende honderd jaar verwachten we belangrijke ontwikkelingen en maatschappelijke opgaven die van invloed zijn op de waterkwaliteit en waterkwantiteit in Nederland.
Aan de ene kant zijn er ontwikkelingen in vraag en aanbod in de komende 100 jaar, die afhangen van beschikbaarheid en kwaliteit van het drinkwater en de mate van innovatie en doorgevoerde veranderingen, zoals deregulering, verduurzaming, en toenemend ruimtegebrek. Hier hebben we enigszins invloed op. Aan de andere kant is er de veranderende omgeving, bijvoorbeeld de gevolgen van klimaatverandering. Hier hebben we weinig tot geen invloed op. Combinaties van verschillende ontwikkelingen in scenario´s leiden dan tot verschillende patronen in hoe de vraag zich ontwikkelt.
We komen in onze studie op deze vier patronen, die elk een andere mate van flexibiliteit vragen van drinkwaterwinningen.
De ontwikkelingen verbeeld
Om de verbeelding te prikkelen en het concept flexibiliteit beter te begrijpen, zijn op basis van de vraagscenario´s in het rapport verhaallijnen beschreven. Die verhaallijnen zijn verbeeld in een toekomstperspectief van 100 jaar vooruit. In het scenario ´De Wending´ is weinig dynamiek maar wel een onvoorspelbaar patroon.
De verbeelding van `De Wending´ het scenario met weinig dynamiek en een onvoorspelbaar patroon
Verhaallijn van ´De Wending´:
Najaar 2110
Tot 2060 leken de effecten van de klimaatverandering onder controle. Het maakbaarheidsdenken maakte dat hogere duinen en dijken ons land drooghielden. Tot 15 oktober 2060 dus. De dag van de kwantumcrash. We vertrouwden al jaren blind op de kwantumcomputer: dé technologische ontwikkeling van de 21ste eeuw. Tot die beruchte dag dus: de technische systemen waar al die jaren hard aan was gewerkt vielen uit, zo ook het systeem waar alle deltawerken door worden aangestuurd. Dit in combinatie met een hevige storm en hoogwater maakte dat hele delen van Zuid-Holland, Zeeland en Noord-Holland overstroomde.
Waar de maatschappelijke situatie redelijk stabiel leek, werd de onrust die er heerste onder de oppervlakte na de ramp in volle omvang zichtbaar. Van de goedheid van de mens, waar Bregman in 2020 over schreef, leek niets meer over te zijn. Men hamsterde de winkels leeg en plunderde bedrijfspanden op zoek naar houvast. Maar het grootste effect had de massale verhuizing van inwoners van Noord & Zuid-Holland en Zeeland naar hogere zandgronden. Een ware volksverhuizing kwam op gang.
De impact voor de drinkwatervoorziening was enorm. De goed gespreide drinkwaterbronnen voorzagen, los van het feit dat vele verwoest waren, niet meer in de behoefte. Een uitdaging volgde: het versneld ontwikkelen van nieuwe en grotere drinkwaterbronnen op de hogere zandgronden van Nederland.
Typen drinkwaterwinningen
Voor het project zijn zes typen winningen beschreven met de gewenste vorm van flexibiliteit. Voor deze winningen worden nu flexibele oplossingen ontworpen:
- Diepe grondwaterwinning;
- Ondiepe grondwaterwinning, landelijke omgeving;
- Ondiepe grondwaterwinning, stedelijke omgeving;
- Oevergrondwaterwinning;
- Oppervlaktewaterwinning met bekkens;
- Decentrale winning (eventueel met bekkens).
Een van de type winningen is de ondiepe grondwaterwinning in een stedelijke omgeving.
Dit project wordt gefinancierd door Vitens, TKI Deltatechnologie en Strategisch onderzoek van Deltares.
