Waterbesparing met Toon van Eneco

[Disclaimer: deze pilot is inmiddels afgelopen]

 Afgelopen zomer was weer een on-Nederlandse zomer. Hoge temperaturen en droogte raakt niet alleen individuele klanten, maar ook zorgt het voor uitdaging op operationeel en strategisch niveau voor ons als Vitens. Wij zijn immers verantwoordelijk voor schoon en veilig drinkwater voor nu en later. Met name dat laatste is lastig. Vooral als je niet in het bezit bent van een goed functionerende glazen bol. Want hoeveel water moeten we bijvoorbeeld in 2050 leveren? En hoe zorgen we ervoor dat klanten bewust of zuinig omgaan met drinkwater?

De (toekomstige) drinkwatervraag wordt bepaald door veel variabelen. Uiteraard het aantal klanten, maar ook klimaat-, economische en technologische ontwikkelingen spelen een rol. Het maken van goede drinkwaterprognoses is werk voor experts, maar zelfs dan blijven er grote onzekerheden aan kleven. Zo kan de drinkwatervraag als gevolg van de Deltascenario’s 38% toenemen maar ook 21% afnemen (beiden t.o.v. 2016). Door technologische ontwikkelingen op het gebied van waterbesparing, zoals gebruik van regenwater, wassen met ozon en recycle douches kan het waterverbruik dalen met 10% tot 40%. Lees bijvoorbeeld eens het Vewin rapport “Prognoses en scenario’s drinkwatergebruik Nederland” als je hier meer over wilt weten.

Vanwege de hiervoor benoemde onzekerheden is het voor Vitens van groot belang om de meest relevante ontwikkelingen blijvend op de voet te volgen en waar nodig zelf te experimenteren met nieuwe oplossingen. Om het allemaal nog wat complexer te maken, speelt het gedrag van de klanten uiteraard ook een rol bij waterbesparing. Gedragsverandering is erg lastig te realiseren. Bovendien is lastig in te schatten hoeveel besparing mogelijk is door gedragsverandering. In het verleden is wel eens een potentiele besparing van 10% genoemd door de inzet van prijsprikkels (Baggelaar en Geudens, 2005) , maar echt bruikbare praktijkcijfers zijn niet of nauwelijks te vinden. Daarom is inzicht krijgen in hoe wij consumenten, die verantwoordelijk zijn voor 70% van de drinkwatervraag, kunnen aanzetten tot waterbesparing en bepalen van het effect al jaren een belangrijk onderzoeksthema binnen Business Development.

Slimme meters en waterbesparing
Het zal je niet verbazen als ik zeg dat ik denk dat slimme watermeters een belangrijke rol kunnen spelen in het realiseren van waterbesparing bij consumenten. Zo hebben we al eens 7% reductie van piekverbruik bij klanten weten te realiseren door de inzet van een serious game.
Collega waterbedrijven uit o.a. Engeland zoals Anglian Water, waar slimme watermeters al op grotere schaal zijn geïnstalleerd, geven aan 6% besparing te hebben gerealiseerd door de inzet van slimme watermeters. 3% door het opsporen van lekverbruik in de woningen (meestal het toilet) en 3% door het bieden van inzicht in verbruik aan klanten. Of de situatie in Engeland helemaal met die van ons te vergelijken is, is natuurlijk lastig in te schatten. Feit is wel dat circa 1% van de geïnstalleerde digitale watermeters in het Smart DMA project in Leeuwarden aangeeft dat er mogelijk een lekkage bij de klant aanwezig is. Komende maanden zal duidelijk worden wat de exacte omvang is, zodra we de data in detail binnenkrijgen, deze analyseren en de klanten vervolgens attent maken op de mogelijke lekkage. Zij moeten dan uiteraard wel besluiten om te handelen op basis van onze informatie.

Het bieden van inzicht in waterverbruik met data van een slimme watermeter kan op veel verschillende manieren. Bovendien hebben klanten verschillende behoeften. Heeft men wel behoefte aan inzicht in het eigen waterverbruik? Welke informatie wil men dan zien? hoe wil men de informatie ontvangen? En wat is het effect op het waterverbruik? Om dit scherper te krijgen,  zijn en worden verschillende pilots en experimenten uitgevoerd. Een van de lopende onderzoeken op dit vlak voeren we uit in samenwerking met collega waterbedrijf Evides. energiebedrijf Eneco en de ontwikkelaar van de slimme thermostaat: Quby.

Bij 200 huishoudens is de huidige, analoge watermeter gekoppeld met de slimme thermostaat Toon. Hiervoor is een optische sensor op de watermeter geplakt die normaal gesproken wordt gebruikt voor het uitlezen van oude analoge gas en elektriciteitsmeters. 

         Figuur 1: Schermen met waterverbruik op Toon

Gebruikers kunnen real time (15 sec. data) zien hoeveel water zij per dag/week/maand verbruiken en welke kosten zij daarvoor maken. Ook wordt de stroomsnelheid getoond. Toon heeft verder de mogelijkheid om berichten op het startscherm weer te geven. Dit kunnen serviceberichten zijn. Bijvoorbeeld als er een storing is of een verzoek om de buitenkraan af te sluiten bij vorst. We kunnen ook tips geven voor waterbesparing of bij warm weer oproepen tot zuinig omgaan met water, vooral in piekmomenten. Gedurende de pilot worden deelnemers op verschillende momenten gevraagd naar hun ervaringen. We weten dat wat deelnemers zeggen (aanzienlijk) kan afwijken van wat ze daadwerkelijk doen. Daarom meten we via click data ook welke informatie, op welk moment en met welke frequentie op Toon wordt bekeken.

Figuur 2: Berichtenscherm met tips op Toon
(schermen zijn nog in concept)

Advies op maat dankzij data science

Wat verder mooi is aan het verzamelen van waterverbruik via Toon is het feit dat Quby deze data kan combineren met elektriciteit- en gasverbruik data van de klant. Data scientisten hebben al een eerste analyse op verzamelde data uitgevoerd en kwamen tot interessante eerste inzichten. Via machine learning was het mogelijk om op basis van de duur, gemiddelde stroomsnelheid en variatie van een waterverbruik event, te bepalen welke events erg op elkaar lijken. Dit vormt als het ware een vingerafdruk van een apparaat. Zo konden er al 5 typen events worden gedetecteerd: douche, kraan, wasmachine, wc en vaatwasser. Patronen in waterverbruik zeggen dus iets unieks over de bestemming van het water. Door machine learning modellen kan bijvoorbeeld inzichtelijk worden gemaakt of een wasmachine efficiënt water en energie verbruikt en hoe lang de gemiddelde doucheduur in huis is. Hiermee kunnen straks persoonlijke tips en adviezen op maat worden gegeven.

Al deze data gecombineerd met het gedetailleerde waterverbruikspatroon wordt geanalyseerd en geeft ons inzicht in het effect van het bieden van inzicht en het geven van tips en persoonlijke feedback via een display in de woning bij klanten. Op basis hiervan zetten we dan een passende vervolgstap. Samen met de resultaten uit het klantonderzoek van het Smart DMA project zetten we zo de stap naar een gevarieerde toolbox voor het bieden van inzicht bij onze klanten.

Ondanks het ontbreken van een glazen bol kunnen we nu al wel dankzij de technologische ontwikkelingen op het gebied van data science steeds beter voorspellen hoe we de watervraag van de toekomst kunnen vervullen en zelfs misschien wel door gedragsbeïnvloeding te sturen.

   Figuur 3: Eerste analyse resultaten data science