Maatregelen voor een schone bron

Achtergrond van project
In de lange-termijn visie (Veerkrachtig Vooruit, 2016) beschrijft Vitens haar voorkeur voor een duurzame drinkwaterwinning: een waterwinning die de ruimtelijke claim zo beperkt mogelijk houdt en gebruik maakt van een zo schoon mogelijke bron. Op dit moment heeft Vitens niet overal een schone bron tot haar beschikking. Zo worden bij winningen steeds vaker lage concentraties van antropogene stoffen teruggevonden, zoals bestrijdingsmiddelen, medicijnresten of industriële stoffen. Hier zijn diverse oorzaken voor. Het grondgebruik in de omgeving van de winning kan bijvoorbeeld een groot effect hebben op de kwaliteit van de bron. Vitens heeft maar beperkte middelen of het gezag om hier invloed op uit te oefenen. Het aangaan van duurzame samenwerkingen met stakeholders in de omgeving, met als doel het verbeteren van de inpassing van de winning en de kwaliteit van de bron, kan hier een oplossing voor bieden. Daarnaast kan Vitens zelf ook maatregelen nemen om de kwaliteit bij drinkwaterbronnen te beschermen.

Onder maatregelen verstaan we hier acties in het bodem- en grondwatersysteem die eraan bijdragen dat verontreinigende stoffen uit het grondwater worden verwijderd voordat ze de winning bereiken. Hierbij kan worden gedacht aan het gebruik van de bodem als reactief filter, het stimuleren van zuiverende processen in de bodem, of het toepassen van andere zuiverende technieken. Sommige maatregelen zijn al in praktijk gebracht bij enkele winningen, terwijl andere nog in een experimenteel stadium verkeren.
Met dit project wil Vitens erachter komen welke maatregelen kunnen leiden tot een schone en duurzaam ingepaste bron.

De onderzoeksvraag
Vitens wil weten welke maatregelen in de omgeving van een winning kunnen worden toegepast om de bronkwaliteit hiervan te verbeteren. Als eerste stap wordt hiervoor een inventarisatie van een breed scala aan maatregelen om bronnen schoon te maken en houden uitgevoerd, welke worden getoetst op effectiviteit, kosten, randvoorwaarden, voor- & nadelen, financiële impact, toepasbaarheid (welke termijn),et cetera.

Uitgangspunten zijn hierbij:
– schone bron;
– duurzaam ingepaste winning;
– verbetering bij de bron (t.o.v. maaiveld).

Projectaanpak
De aanpak is als volgt:
1. Eerste inventarisatie van stofgroepen, mogelijke maatregelen en opstellen beoordelingssystematiek;
2. Workshop waarbij de systematiek wordt getoetst op voorbeeldwinningen (winningen waarbij antropogene stoffen in het ruwwater worden gevonden);
3. Uitwerken maatregelen en beoordeling.

Eerste selectie van stofgroepen die worden bekeken:
– nitraat;
– bestrijdingsmiddelen;
– medicijnresten;
– industriële stoffen;
– vluchtige stoffen;
– chloride;
– hardheid en nikkel ten gevolge van nitraat;
– microbiologische verontreinigingen.

Methoden worden getoetst (op basis van literatuur) op de volgende elementen:
– beknopte beschrijving van de maatregel;
– stofgroep;
– effectiviteit;
– snelheid;
– kosten;
– randvoorwaarden;
– effecten op doorlatendheid bodem (verstopping);
– voor- en nadelen;
– praktijkrijpheid (theoretisch/experimenteel/bewezen);
– welke stakeholders zijn betrokken/nodig en hoe.

Samenwerking met externe partners
Dit onderzoek wordt uitgevoerd door Deltares